Loon op Zand heeft enkel nog de naam

Brabants Dagblad:
door Tom Tacken

Laat in het land de naam Kaatsheuvel vallen en gezichten beginnen, dankzij de Efteling, te stralen. Goud heeft het gemeentebestuur ermee in handen, maar toch luidt het uithangbord anders: 'Loon op Zand'.

Nu kan die plaatsnaam, in gezelschap van Drunen, met de duinen pronken, maar vreemd blijft die gemeentenaam wel. Immers, Kaatsheuvel is stukken groter dan het kerkdorp Loon op Zand. Bovendien staat het gemeentehuis sinds mensenheugenis in Kaatsheuvel.
Vraag dus: is het niet tijd om van gemeentenaam te verschieten? "Mij is het wel een discussie waard", laat CDA-raadslid Kees Grootswagers weten. "Ik heb bij de vorige burgemeester dat balletje wel eens opgeworpen, maar daar is lauw op gereageerd."
De verklaring achter de gemeentenaam is - uiteraard - een historische. Loon op Zand is veel ouder dan Kaatsheuvel, dat pas tot wasdom kwam door een turfvaart uit het begin van de vijftiende eeuw.
Loon op Zand had toen, zij het onder zijn oude naam Venloon, al lang zijn heerlijke rechten. Lang wisten de Loonsen het gemeentehuis ook aan zich te houden. Toen Kaatsheuvel het in 1853 eindelijk kreeg gedaan dat het raadhuis naar de grootste kern kwam, verzetten de dorpelingen van Loon op Zand zich op grimmige wijze. Het leger moest er zelfs aan te pas komen om de verhuizing in veilige banen te leiden.
In 1881 waagden die van Kaatsheuvel een volgende stap. Ze kregen de gemeenteraad zo ver de naam van de gemeente uit te breiden tot 'Loon op Zand en Kaatsheuvel'.
Negen jaar geleden heeft Kees Grootswagers in het heemkundig jaarboek 'Straet en Vaert' uit de doeken gedaan waarom die ellenlange naam toch niet in zwang is geraakt. Lang was het de kwestie of de raad wel bevoegd was geweest de eigen gemeentenaam te wijzigen. Grootswagers komt tot de conclusie van wel. "En derhalve moeten we concluderen dat onze gemeente nu al 116 jaar de verkeerde naam voert", schrijft Grootswagers in 1998. 'Loon op Zand en Kaatsheuvel': het is natuurlijk veel en veel te lang. Loon op Heuvel: zou dat wat wezen? Of anders Kaats op Zand?