Debat over herindelen of toch samenwerken

KAATSHEUVEL – Pro3 houdt maan­dag in samenwerking met het Bra­bants Dagblad een debatavond over de voors en tegens van ge­meentelijke samenwerking of sa­menvoeging. De avond in DeWerft in Kaatsheuvel start om 20 uur en is voor iedereen toegankelijk. Er is ruimte voor discussie aan de hand van prikkelende stellingen.
Ook zijn er drie sprekers: Hanneke Balk ( bestuurslid van de Vereni­ging van Brabantse Gemeenten), Frans Hanckmann (voormalig wet­houder uit het heringedeelde Uden­hout) en Piet van Egmond (voor­malig wethouder uit Westervoort). De leiding van de avond is in han­den van Brabants Dagblad-journa­list Sjaak Koolen.
Treveris zorgt voor de muzikale omlijsting.





Het woord herindeling is niet langer taboe



Loon op Zand twijfelt over de nauwe samenwerkings­plannen met Waalwijk. Het woord herindeling klinkt nu steeds vaker. Voor- en te­genstanders roeren zich.
Het kan hard gaan. Sep­tember vorig jaar kwa­men de burgemeesters Wim Luijendijk (Loon op Zand) en Nol Kleijngeld (Waal­wijk) met groot nieuws naar bui­ten. Niet zonder trots lanceerden ze ambitieuze samenwerkingsplan­nen, met als uiteindelijke doel één grote gemeentelijke organisatie ( backoffice) voor Loon op Zand én Waalwijk. Maar nu, ruim een half jaar later, is het enthousiasme met name in Loon op Zand flink ge­temperd. De kosten van de voorge­nomen verloving metWaalwijk vallen vies tegen en de twijfels slaan toe. En dus laait de discussie over een eventuele herindeling weer op.
Gemeenteraad en college van Loon op Zand lijken voorlopig niet te willen tornen aan de zelf­standigheid van Loon op Zand.
Niettemin is duidelijk dat de ge­meente alle zeilen bij moet zetten om alle taken aan te kunnen.

Op veel fronten wordt al samenge­werkt met andere gemeenten (zo­alsWaalwijk, Heusden, Tilburg, Dongen), maar het is niet genoeg.

De uitval van één ambtenaar kan al problemen opleveren, schetste burgemeester Luijendijk eerder een van de manco’s van een (te) kleine organisatie. Als je geen goe­de vervanger hebt, dreigen plan­nen te blijven liggen. Bovendien wordt de druk op de gemeentelij­ke organisatie steeds groter door al­le taken die vanuit het Rijk op haar afkomen. Niet alleen in Loon op Zand, maar ook bij de grote broerWaalwijk lopen ze tegen der­gelijke problemen aan.

De twee gemeenten koersten daar­om vorig jaar aan op een zeer inni­ge samenwerking, waardoor Loon op Zand enWaalwijk een stuk minder kwetsbaar moesten wor­den. De twee burgemeesters zagen grote voordelen in het plan: een meer efficiënte werkwijze, betere dienstverlening en mogelijk zelfs kostenbesparing.

Maar dat laatste blijkt fors tegen te vallen. De voorbereidingskosten van zo’n grote operatie blijken to­renhoog, zo tussen de 3 en 5 mil­joen euro. Vooral in Loon op Zand is geschrokken gereageerd op die rekening. De gemeente worstelt al met dreigende tekorten en bezuini­gingen. Waar tovert ze dat geld vandaan?

De samenwerkingsplannen zijn nog niet afgeblazen, maar beide colleges trappen nu wel op de rem. Het onafhankelijke adviesbu­reau Berenschot gaat nu waar­schijnlijk eerst nader onderzoek doen naar de beoogde samenwer­king en de kansen en bedreigin­gen.

Met de twijfels groeit ook de dis­cussie. Steeds vaker klinken in Loon op Zand geluiden om veel verder te gaan dan een samenwer­king: een samenvoeging van ge­meenten dus.


Bij zijn afscheid als wethouder pleitte Jacques Broeders (Gemeen­tebelangen) al voor een onderzoek naar de samenvoeging van de ge­meenten Loon op Zand, Waalwijk en Heusden. Een opmerkelijk sig­naal van iemand die alle ins en outs van het Kaatsheuvelse ge­meentehuis kent.

Voorstanders van een herindeling roeren zich nu steeds vaker. Daar­bij komen allerlei varianten voor­bij. Zo opperde voormalig PvdA-raadslidWim Meulesteen om Loon op Zand op te delen: Kaatsheuvel naarWaalwijk, Loon op Zand naar Tilburg en De Moer naar Dongen. Volgens de voorstan­ders heeft Loon op Zand geen toe­komst als zelfstandige gemeente en moet nu écht gekozen worden voor een grotere en betere organi­satie en niet voor allerlei ingewik­kelde samenwerkingsvormen met andere gemeenten.

Ook zou er een flink financieel voordeel te behalen zijn met een herindeling. Het Rijk heeft name­lijk een speciaal potje voor dat soort grote gemeentelijke opera­ties, waarvan een deel van de voor­bereidingskosten (frictiekosten) voor een herindeling betaald wor­den. De gemeenten hoeven dan niet heel dat bedrag zelf op te hoes­ten.

Maar ook het samenvoegen van ge­meenten is een ingewikkeld en tijdrovend proces. In ieder geval moet aangetoond worden dat er voldoende draagvlak voor een her­indeling is. Dat vergt veel onder­zoek.

Het samenvoegen van gemeenten blijkt in ieder geval een gevoelig onderwerp. Ook de tegenstanders laten zich niet onbetuigd. Ze vre­zen voor een logge organisatie, een (nog) grotere kloof tussen ge­meenten en inwoners en het ver­lies van identiteit van de diverse kernen.

De voorstanders van een zelfstan­dig Loon op Zand willen niet dat hun gemeente (met publiekstrek­kers als Efteling en Loonse en Dru­nense Duinen) wordt ‘opgeslokt’ door het groteWaalwijk, in navol­ging van de dorpen Sprang- Capel­le enWaspik.

Maar de gemeenteWaalwijk zelf wil juist op geen enkele manier de indruk wekken dat ze haar buurge­meente graag in wil lijven. Ze volgt de ontwikkelingen in Loon op Zand op de voet, maar mengt zich niet te veel in de discussie.
Die laat ze graag over aan de bu­ren.
In Loon op Zand woedt de discus­sie voorlopig nog buiten de raad­zaal. Het wachten is op het debat in de politieke arena, nu de plan­nen metWaalwijk wankelen. Het woord herindeling is niet langer ta­boe.
Het kan hard gaan.

Bron: Brabants Dagblad . Auteur Michel Koster.